Destekten yoksun kalma tazminatı(ölüm nedeniyle tazminat), ölen bir kişinin yaşarken destek verdiği kişilerin aldığı desteğin ölüm sebebiyle ortadan kalkması nedeniyle uğradıkları zararı karşılamak için talep edilen bir maddi tazminat türüdür . Bu tazminat, ölen kişinin mirasçılarına veya ölen kişiyle kan bağı olmayan ancak ondan destek alan kişilere ödenebilir . Destekten yoksun kalma tazminatı, ölen kişinin hayatını kaybetmesine neden olan kusurlu kişi veya kurumdan talep edilir .
Destekten yoksun kalma tazminatı davasını kimler açabilir?
Destekten yoksun kalma tazminatı davasını, ölen kişinin mirasçıları veya ölen kişiyle kan bağı olmayan ancak ondan destek alan kişiler açabilir . Mirasçı ve destekten yoksun kalan kavramları birbirinden farklıdır. Yani destek yoksun kalan dendiğinde sadece mirasçı anlaşılmaması gerekir. Bu kişiler şunlardır:
- Ölen kişinin eşi
- Ölen kişinin çocukları
- Ölen kişinin anne ve babası
- Ölen kişinin kardeşleri
- Ölen kişinin nişanlısı
- Ölen kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler
- Ölen kişinin evlat edindiği kişiler
- Ölen kişinin evlatlık olduğu kişiler
- Ölen kişinin velayetini aldığı kişiler
- Ölen kişinin velayetini verdiği kişiler
Eşler birbirlerinin desteğinden yoksun kalırlar. Aralarında evlilik bağı olmayanlar birlikteliklerini kanıtlamak koşuluyla destekten yoksun kalmış sayılırlar. Kesin evlilik hazırlığı içinde olup da ölümle evlilikleri gerçekleşmeyen nişanlılardan sağ kalan da destekten yoksun kalmış sayılabilir.
Çocuklar, ana babalarının desteğinden yoksun kalırlar. Anne baba da çocuğun desteğinden yoksun kalırlar. Ölen kişi işsiz veya yaşı küçük olsa bile yakınlarının desteğidir. (4.HD.06.03.2000, E.1999/11287 K.2000/2046)
Aynı çatı altında, aynı evde yaşayan kişilerin birbirlerinin desteği sayılır. Ölenin düzenli yardımını gören kişiler de (örneğin burs alan öğrenciler) destekten yoksun kalmış sayılırlar.
Desteğin yardımının yalnızca parasal nitelikte bulunması zorunlu değildir. Eylemli ve düzenli olarak yapılan hizmet edimleri de bir kimsenin destek sayılması için yeterlidir. (15.HD.26.12.1975, 4177-5185)
Destekten yoksun kalma tazminatı davasını açmak için, ölen kişiden yaşarken destek alınıyor olması şarttır . Destek, maddi veya manevi olabilir. Maddi destek, ölen kişinin aylık geliri, sağlık giderleri, eğitim giderleri, barınma giderleri, giyim giderleri, ulaşım giderleri, beslenme giderleri, sosyal giderleri, vergi giderleri, borç giderleri gibi giderleri karşılaması anlamına gelir . Manevi destek, ölen kişinin sevgisi, ilgisi, saygısı, koruması, rehberliği, eğitimi, yetiştirilmesi, bakımı, eğlencesi gibi unsurları sağlaması anlamına gelir .
Destek mutlaka para veya maddi katkı şeklinde olmayabilir. Bunun dışında çeşitli hizmet ve yardımlar ile de destek olunabilir. 4.HD.01.02.2011, E.2009/14007 - K.2011/932)
Destekten yoksun kalma tazminatı ve beden gücü kaybı tazminatı, ayrı hukuksal nedenlere dayanır ve birbirinden bağımsızdır. Destekten yoksun kalan kişi, dava sonuçlanmadan veya parayı alamadan ölürse, mirasçılar tazminat davasını sürdürebilir veya ilamı icraya koyabilir.
Destekten yoksun kalma tazminatı nasıl hesaplanır?
Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamak için, ölen kişinin yaşam süresi, yaşam standardı, geliri, giderleri, sağlık durumu, mesleği, eğitimi, aile durumu, destek verdiği kişilerin sayısı, yaşları, sağlık durumları, meslekleri, eğitimleri, gelirleri, giderleri, yaşam süreleri gibi birçok faktör dikkate alınır . Bu faktörler, ölen kişinin destek verdiği kişilere ne kadar destek verebileceğini ve destekten yoksun kalan kişilerin ne kadar zarar gördüğünü belirler . Asgari ücretler, yardım ve hizmet sağlayan kişilere ödenecek tazminatı belirlemek için bir ölçüt olarak kullanılır. Eğer destek sağlayan kişinin gelecekteki mesleği biliniyorsa, bu mesleğin sağlayacağı kazançlar üzerinden tazminat hesaplanır. Eğer meslek bilinmiyorsa, asgari ücret üzerinden hesaplama yapılır. Ev hizmetleri ve emeklilik döneminde yardım ve hizmet sağlayanlar için tazminatın ölçüsü yine asgari ücret olacaktır.(4.HD. 24.06.2008 E. 2007/11168 K. 2008/8629) . Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamak için, genel olarak şu formül kullanılır :
Destekten yoksun kalma tazminatı = Ölen kişinin aylık net geliri x Destek oranı x Destek süresi
Destek oranı, ölen kişinin gelirinin ne kadarını destek verdiği kişilere ayırdığını gösterir . Destek oranı, ölen kişinin aile durumuna, destek verdiği kişilerin sayısına, yaşına, gelirine, giderine, sağlık durumuna göre değişir . Destek oranı, yargı kararlarına, uzman raporlarına, istatistik verilerine, sosyal normlara göre belirlenir . Destek oranı, genel olarak şu şekilde hesaplanır :
Destek oranı = Ölen kişinin destek verdiği kişilere ayırdığı gelir / Ölen kişinin toplam geliri
Destek süresi, ölen kişinin destek verdiği kişilerin destek almaya devam edebilecekleri süreyi gösterir . Destek süresi, ölen kişinin yaşam süresi, destek verdiği kişilerin yaşam süresi, sağlık durumu, mesleği, eğitimi, geliri, gideri, aile durumu gibi faktörlere göre değişir . Destek süresi, yargı kararlarına, uzman raporlarına, istatistik verilerine, sosyal normlara göre belirlenir . Destek süresi, genel olarak şu şekilde hesaplanır :
Destek süresi = Ölen kişinin yaşam süresi - Ölen kişinin ölüm yaşı
Bu formüller, sadece genel olarak destek kavramını ve tazminatı anlamak için verilmiştir. Tam tazminat tutarının belirlenmesi, TRH 2010 Yaşam Tablosu kullanılarak ve diğer faktörler de göz önünde bulundurularak yapılır.
Destekten yoksun kalma tazminatı üzerine haciz konulabilir mi?
Destekten yoksun kalma tazminatı isteme hakkı, bağımsız bir hak olup, ölenin sağlığında yaptığı sözleşmeler, borçlanmalar ve vazgeçmeler tarafından etkilenmez. Mirasın reddedilmesi veya borca batık olması tazminat isteme hakkını ortadan kaldırmaz. Bu tazminat üzerine haciz konulamaz, iflas masasına kaydedilemez ve veraset ve intikal vergisi alınmaz. Ayrıca, ölenin sağlığında yaptığı "sorumsuzluk" anlaşmaları, destekten yoksun kalanları bağlamaz. Ölenin bedensel zararı nedeniyle aldığı tazminatın, destekten yoksun kalma tazminatından indirilmesi istenemez.
Destekten yoksun kalma tazminatı davası nereye açılır?
Destekten yoksun kalma tazminatı davası, ölen kişinin hayatını kaybetmesine neden olan kusurlu kişi veya kurumun bulunduğu yerdeki ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE veya ölen kişinin veya destekten yoksun kalan kişilerin ikametgahının bulunduğu yerdeki ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE açılabilir . Destekten yoksun kalma tazminatı davası, maddi tazminat davası niteliğindedir . Bu nedenle, dava açarken dava harcı ve avukatlık ücreti ödenmesi gerekebilir . Avukatlık ücreti , talep edilen tazminat tutarına ve avukatın ücret tarifesine göre değişir . Dava açarken, destekten yoksun kalma tazminatı talebinin gerekçelerini, delillerini ve hesaplamasını içeren dilekçe ve ekleri sunulmalıdır .
Destekten yoksun kalma tazminatı davası ne kadar sürer?
Destekten yoksun kalma tazminatı davasının süresi, davanın açıldığı mahkemenin iş yoğunluğuna, davanın karmaşıklığına, delillerin toplanmasına, bilirkişi raporlarının hazırlanmasına, tarafların savunmalarına, itirazlara, temyizlere ve yargılama usulüne göre değişir . Destekten yoksun kalma tazminatı davası, genel olarak bir ila üç yıl arasında sonuçlanabilir . Ancak, bu süre daha kısa veya daha uzun olabilir . Dava sonucunda, mahkeme, destekten yoksun kalan kişilere faiziyle birlikte destekten yoksun kalma tazminatı ödenmesine karar verebilir . Bu karar, kesinleşmeden önce temyiz edilebilir . Temyiz süreci, dava süresini uzatabilir .
Destekten yoksun kalma tazminatı davasında hangi deliller sunulmalıdır?
Destekten yoksun kalma tazminatı davasında, ölen kişinin hayatını kaybetmesine neden olan kusurlu kişi veya kurumun kusurunu, ölen kişinin destek verdiği kişilerin destekten yoksun kaldığını ve destekten yoksun kalma tazminatı talebinin miktarını ve hesaplamasını kanıtlamak için deliller sunulmalıdır . Bu deliller şunlardır:
- Ölen kişinin ölüm belgesi
- Ölen kişinin ve destekten yoksun kalan kişilerin nüfus kayıt örnekleri
- Ölen kişinin ve destekten yoksun kalan kişilerin gelir belgeleri
- Ölen kişinin ve destekten yoksun kalan kişilerin sağlık raporları
- Ölen kişinin ve destekten yoksun kalan kişilerin eğitim belgeleri
- Ölen kişinin ve destekten yoksun kalan kişilerin gider belgeleri
- Ölen kişinin hayatını kaybetmesine neden olan olayın tutanakları, raporları, fotoğrafları, tanık beyanları, kamera kayıtları, vb.
- Ölen kişinin hayatını kaybetmesine neden olan kusurlu kişi veya kurumun sorumluluğunu gösteren belgeler, sözleşmeler, poliçeler, vb.
- Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamasını içeren uzman raporları, istatistik verileri, vb.
Bu deliller, dava açarken veya dava sürecinde mahkemeye sunulabilir . Mahkeme, gerekli gördüğü takdirde, bilirkişi atayabilir veya başka deliller isteyebilir .
Sonuç olarak, destekten yoksun kalma tazminatı, ölen bir kişinin yaşarken destek verdiği kişilerin uğradığı zararı karşılamak için talep edilen bir maddi tazminat türüdür . Bu tazminatı talep edebilmek için, ölen kişiden yaşarken destek alınıyor olması şarttır . Destekten yoksun kalma tazminatı davasını, ölen kişinin mirasçıları veya ölen kişiyle kan bağı olmayan ancak ondan destek alan kişiler açabilir . Destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamak için, ölen kişinin aylık net geliri, destek oranı ve destek süresi gibi faktörler dikkate alınır . Destekten yoksun kalma tazminatı davası, asliye hukuk mahkemesine açılır ve bir ila üç yıl arasında sonuçlanabilir . Destekten yoksun kalma tazminatı davasında, ölen kişinin hayatını kaybetmesine neden olan kusurlu kişi veya kurumun kusurunu, ölen kişinin destek verdiği kişilerin destekten yoksun kaldığını ve destekten yoksun kalma tazminatı talebinin miktarını ve hesaplaması için dava açabilir .
Bu yazıda, destekten yoksun kalma tazminatıyla ilgili en çok merak edilen konulara cevap vermeye çalıştık . Umarım, bu yazı siz okurlar için faydalı olmuştur . Eğer, destekten yoksun kalma tazminatı davası açmak istiyorsanız veya bu konuda daha fazla bilgi almak istiyorsanız, bir avukattan yardım almanızı tavsiye ederim . Bu yazı, sadece bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki bir görüş veya tavsiye niteliği taşımaz . Destekten yoksun kalma tazminatı davası, her somut olayın özelliğine göre farklılık gösterebilir . Bu nedenle, dava açmadan önce, durumunuzu detaylı bir şekilde inceleyen bir avukata danışmanız önemlidir .
Yorumlar