NAFAKA DAVALARI: TÜRLERİ, AŞAMALARI VE HUKUKİ SÜREÇLER

Nafaka davaları, boşanma sonrası veya boşanma sürecinde ekonomik olarak zorluk yaşayacak tarafın korunması amacıyla açılan davalardır. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen çeşitli nafaka türleri, tarafların ekonomik durumuna göre mahkeme tarafından belirlenir. Bu makalede, tedbir nafakası, iştirak nafakası, yardım nafakası ve yoksulluk nafakası gibi temel nafaka türleri ile ilgili bilgilere yer verilecektir.

1. Tedbir Nafakası

Tedbir nafakası, boşanma davası sürecinde, mahkeme kararı kesinleşmeden önce ekonomik olarak zor durumda kalacak eş ve çocuklar için ödenen geçici nafakadır. Bu nafaka türü, davanın açılmasından itibaren dava süreci boyunca devam eder ve boşanma kararı kesinleştiğinde sona erer.

Hangi Durumlarda Verilir?

Eşlerden biri çalışmıyor veya çalışmasına rağmen geçimini sağlayamıyorsa.

Çocukların bakımı ve eğitim masraflarının karşılanması gerekiyorsa.

Miktarı ve Süresi:

Mahkeme, tarafların maddi durumuna göre nafaka miktarını belirler. Bu nafaka, dava süresince devam eder.

2. İştirak Nafakası

İştirak nafakası, velayeti kendisine verilmeyen ebeveynin, çocuğun bakım, eğitim ve sağlık gibi ihtiyaçlarını karşılamak üzere ödemekle yükümlü olduğu nafakadır. Bu nafaka, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder, ancak çocuğun eğitim hayatı devam ediyorsa bu süre uzatılabilir.

Hangi Durumlarda Verilir?

Boşanma veya ayrılık durumlarında, çocuğun bakımı için gerekli masrafların karşılanması amacıyla.

Miktarı ve Süresi:

Mahkeme, çocuğun ihtiyaçları ve ebeveynlerin maddi durumuna göre nafaka miktarını belirler. Çocuğun ergin olana kadar bu nafaka ödenir.

3. Yardım Nafakası

Yardım nafakası, ekonomik zorluk içinde bulunan ve ihtiyaçlarını kendi başına karşılayamayan yakın hısımlar arasında verilen nafakadır. Bu nafaka türü, genellikle üstsoy (anne, baba, büyükanne, büyükbaba) ve altsoy (çocuklar, torunlar) arasında uygulanır. Yardım nafakası, sadece ihtiyaç sahibi hısımlar için geçerlidir.

Hangi Durumlarda Verilir?

Kendi geçimini sağlayamayacak durumda olan bir hısımın ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla.

Miktarı ve Süresi:

Mahkeme, yardım nafakasını ihtiyaç sahibi kişinin yaşam standartlarını sürdürebilmesi için gerekli miktarda belirler. Bu nafaka, ihtiyaç devam ettiği sürece ödenir.

4. Yoksulluk Nafakası

Yoksulluk nafakası, boşanma sonucu yoksulluğa düşecek olan tarafa, diğer tarafın maddi gücü oranında ödemesi gereken nafakadır. Bu nafaka, boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte talep edilebilir ve süresiz olarak devam edebilir.

Hangi Durumlarda Verilir?

Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek eşe verilir, ancak bu eşin kusurunun, diğer eşin kusurundan daha ağır olmaması gerekir.

Miktarı ve Süresi:

Mahkeme, tarafların ekonomik durumunu değerlendirerek yoksulluk nafakasının miktarını belirler. Nafaka süresiz olarak devam edebilir, ancak ekonomik durum değişiklikleri durumunda yeniden düzenlenebilir.

Nafaka miktarları, mahkeme tarafından belirlenirken aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurulur:

• Tarafların gelir durumları

• Tarafların yaşam standartları

• Nafaka talep eden kişinin ihtiyaçları

• Nafaka ödeyecek kişinin ödeme gücü

• Çocukların yaşı, eğitim durumu ve ihtiyaçları

Anlaşmalı Boşanma Davasında Nafaka

Anlaşmalı boşanma davasında, taraflar nafaka konusunda uzlaşmışlarsa, bu uzlaşma protokolde belirtilir ve mahkeme tarafından onaylanır. Taraflar, yoksulluk, iştirak veya tedbir nafakası konusunda anlaşarak protokolü mahkemeye sunar. Mahkeme, tarafların iradesinin serbestçe oluşup oluşmadığını kontrol ettikten sonra anlaşmalı boşanmayı onaylar.

Çekişmeli Boşanma Davasında Nafaka

Çekişmeli boşanma davasında, taraflar nafaka konusunda uzlaşamamışsa, mahkeme tarafların ekonomik durumunu ve boşanma sonrası ihtiyaçlarını değerlendirerek tedbir, iştirak veya yoksulluk nafakasına hükmedebilir. Bu süreçte taraflar, nafaka taleplerini dilekçeleri ve delillerle desteklemek zorundadır.

Nafaka Artırımı veya Azaltımı

Nafaka miktarlarının, tarafların ekonomik durumlarındaki değişikliklere bağlı olarak artırılması veya azaltılması mümkündür. Bu durumda, nafaka alacaklısı veya nafaka borçlusu, mahkemeye başvurarak nafaka miktarının yeniden değerlendirilmesini talep edebilir.

Nafakanın Ödenmemesi Durumunda Alacaklının Hakları

Nafakanın ödenmemesi durumunda, nafaka alacaklısı aşağıdaki hukuki yollara başvurabilir:

İcra Takibi: Nafaka ödenmezse, alacaklı icra takibi başlatabilir ve borçlunun malvarlığına haciz koydurabilir.

Şikayet hakkı: Nafaka borcunun kasten ödenmemesi durumunda, borçlu hapis cezası ile karşılaşabilir. Şikayet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Nafaka davaları, tarafların ikamet ettikleri yer Aile Mahkemesi'nde açılır. Eğer tarafların farklı yerlerde ikamet etmeleri söz konusuysa, davacı tarafın yerleşim yerindeki Aile Mahkemesi yetkilidir.

Nafakanın Artırımı Davasında İspat ve Deliller

Nafakanın artırılması talebiyle açılan davada, tarafların mevcut ekonomik durumlarını gösteren belgeler sunulmalıdır. Gelir belgeleri, iş değişikliği durumları ve hayat standartlarında meydana gelen değişiklikler gibi deliller, mahkemeye sunulabilir.

Zamanaşımı veya Hak Düşürücü Süreler

Nafakanın artırılması davası için belirli bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Ancak, nafaka miktarının artırılmasını gerektiren durumlar ortaya çıktığında dava açılması önerilir.

Nafaka türleri, tarafların ihtiyaçlarına ve boşanma sürecine göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle, nafaka talepleri konusunda uzman bir avukattan hukuki danışmanlık almak önemlidir.