Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesinde düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde imal, ithal, ihraç, satış, bulundurma ve kullanma suçlarından kaynaklanan ceza davalarıdır.
Uyuşturucu davaları, ceza hukuku alanına girdiği için ceza mahkemelerinde görülür.
Uyuşturucu davalarının süresi, suçun türüne, işleniş şekline, delillerin durumuna, sanık sayısına ve mahkemenin yoğunluğuna göre değişir.
Uyuşturucu davalarının süresini etkileyen başlıca faktörler nelerdir?
Uyuşturucu Suçlarının Türü ve Ağırlığı
Uyuşturucu suçları, kanunda farklı şekillerde tanımlanmış ve farklı cezalar öngörülmüştür.
Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezasına çarptırılır.
Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi on yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezasına çarptırılır1. Bu suçta mağdurun çocuk olması halinde ceza on beş yıldan az olamaz.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak için satın alan veya kabul eden kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına çarptırılır. Bu suçta mağdurun çocuk olması halinde ceza dört yıldan az olmaz.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak için başkasından temin eden kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına çarptırılır. Bu suçta mağdurun çocuk olması halinde ceza iki yıldan az olmaz.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezasına çarptırılır. Bu suçta mağdurun çocuk olması halinde ceza bir yıldan az olmaz.
Suçun türü ve ağırlığı arttıkça, davanın süresi de uzayabilir. Ayrıca suçun işleniş şekli de davanın süresini etkiler.
Suçun İşleniş Şekli ve Delillerin Durumu
Uyuşturucu suçlarında suçun işleniş şekli ve delillerin durumu önemlidir. Suçun işleniş şekli, failin kastını, amacını ve eylemin niteliğini ortaya koyar. Delillerin durumu ise failin suçu işlediğine dair kanıtları gösterir.
Uyuşturucu suçlarında, failin kastının ve amacının belirlenmesi için Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun belirlediği kriterler uygulanır. Bu kriterlere göre, uyuşturucu madde satma, kullanma ve bulundurma suçları arasında ayrım yapılır. Bu ayrım, failin eyleminin niteliğine, maddenin miktarına, cinsine, saflık derecesine, paketlenme şekline, fiyatına, kullanım şekline, bulundurulduğu yere, failin geçmişine ve diğer delillere göre yapılır.
Uyuşturucu suçlarında, delillerin durumu da davanın süresini etkiler. Delillerin toplanması, değerlendirilmesi ve karara bağlanması zaman alabilir. Deliller arasında uyuşturucu maddelerin analizi, tanık beyanları, telefon dinlemeleri, teknik takipler, gizli tanıklar, bilirkişi raporları gibi unsurlar bulunabilir. Bu unsurların her biri davanın seyrini değiştirebilir.
Suçun işleniş şekli ve delillerin durumu netleştikçe, davanın süresi de kısalabilir. Ancak bu unsurların belirsiz veya tartışmalı olması halinde, davanın süresi de uzayabilir.
Sanık Sayısı ve Mahkemenin Yoğunluğu
Uyuşturucu suçlarında sanık sayısı ve mahkemenin yoğunluğu da davanın süresini etkileyen faktörlerdir. Sanık sayısı arttıkça, davanın karmaşıklığı da artar. Her sanığın savunma hakkı vardır. Sanıklar arasında çelişkili veya farklı savunmalar olabilir. Bu durumda davanın süresi de uzayabilir. Mahkemenin yoğunluğu da davanın süresini etkiler. Mahkeme gündeminde çok sayıda dosya olması halinde, davanın görülmesi gecikebilir. Mahkeme heyetinin değişmesi veya dosyanın başka bir mahkemeye gönderilmesi de davanın süresini uzatabilir.
Sonuç
Uyuşturucu davalarının süresi, birçok faktöre bağlı olarak değişir. Uyuşturucu davalarının süresini etkileyen başlıca faktörler suçun türü ve ağırlığı, suçun işleniş şekli ve delillerin durumu, sanık sayısı ve mahkemenin yoğunluğudur. Uyuşturucu davalarının hedef süresi uygulamada 300 gün olarak belirlenmiştir. Ancak bu süre daha kısa veya daha uzun olabilir.
Yorumlar